Κυριακή, 2 Νοεμβρίου 2008

9^η Συνεδρία

Προεδρείο: Λάππα-Παππαδάκη Ελευθερία, Αποστόλου Κατερίνα

10.30 Μιχοπούλου Άννα-Ευφροσύνη, Επιστημονική συνεργάτιδα Δήμου Ραφήνας

Ραφήνα, αλιεία και θαλάσσιες μεταφορές : από τη Σκάλα με καΐκια του 19^ου αιώνα στο λιμάνι οχηματαγωγών του 10^ου αιώνα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα η περιοχή Πικερμίου και Ραφήνας έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία της οικογένειας Σκουζέ. Στις ακτές της Ραφήνας ένας υποτυπώδης μόλος εξυπηρετεί αλιευτικά αλλά και μεταφορικά σκάφη, που ακολουθούν αρχαίες διαδρομές συνδέοντας την Αττική με την Εύβοια, τις Σποράδες, τις Κυκλάδες, την Πελοπόννησο. Η διά θαλάσσης μεταφορά αλιευμάτων επηρεάζεται από τις δυνατότητες και τα μέσα οδικής και σιδηροδρομικής συγκοινωνίας προς την πρωτεύουσα Αθήνα.

Από το 1923 η δημιουργία οικισμού με την εγκατάσταση προσφύγων από την Τρίγλια της Βιθυνίας δημιουργεί νέες προοπτικές. Στην ακτή δημιουργούνται τα πρώτα «παραλαβητήρια» και επεκτείνεται ο λιμενοβραχίονας, το οδόστρωμα της λεωφόρου Μαραθώνος σταδιακά βελτιώνεται, στον οικισμό εγκαθίστανται ορισμένοι αλιείς και ιχθυέμποροι από την Εύβοια και άλλες περιοχές, εκφορτώνονται εμπορεύματα μέχρι και από το βόρειο Αιγαίο. Στα χρόνια της Κατοχής τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τον λόφο του Οχυρού, όπως έκτοτε ονομάζεται, και οργανώνουν τη φύλαξη των ακτών και του λιμένα, χωρίς παρόλ’ αυτά να εμποδίσουν τη διαφυγή από εδώ σημαντικού αριθμού Ελλήνων και αλλοδαπών προς τη Μέση Ανατολή.

Μετά τον πόλεμο γίνονται διαδοχικές επεκτάσεις του λιμανιού, με αρχή την πόντιση ενός γερμανικού τσιμεντόπλοιου για την προέκταση του λιμενοβραχίονα. Η μεταφορική κίνηση αυξάνεται με τη δρομολόγηση των πρώτων οχηματαγωγών, ενώ αντίθετα η κίνηση των αλιευτικών υποχωρεί. Από τη δεκαετία του 1980 η Ραφήνα μετατρέπεται από γραφικό λιμανάκι, με οικονομία στηριγμένη στην αγροτική παραγωγή και τη φιλοξενία παραθεριστών, σε πολυάνθρωπο οικισμό πρώτης κατοικίας, και η σχέση με το λιμάνι τίθεται υπό συζήτηση.

10.50 Κούζας Γεώργιος, Φιλόλογος, M.Sc. Λαογραφίας, υποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Κάθε Δευτέρα, στη λαϊκή αγορά της Ραφήνας, οργάνωση, λειτουργίες και συμβολισμοί σε μια υπαίθρια αγορά της Ανατολικής Αττικής.

Η παρούσα ανακοίνωση έχει ως θέμα τη λαϊκή αγορά της Ραφήνας. Οι λαϊκές αγορές , όπως και τα παζάρια του αστικού χώρου, αποτελούν ένα από τα desiderata, όχι μόνον της αστικής λαογραφίας, αλλά και της αστικής ανθρωπολογίας, καθώς και της οικονομικής ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, όπου σε αντίθεση με το εξωτερικό, έχουν γίνει ελάχιστες μελέτες γύρω από αυτά τα ζητήματα. Στην παρούσα ανακοίνωση επιχειρείται μια συνδυαστική-διεπιστημονική προσέγγιση του φαινομένου της αγοράς, μέσα στα πλαίσια της σύγχρονης λαογραφίας και της κοινωνικής και οικονομικής ανθρωπολογίας: η ιστορική διαδρομή της αγοράς από τη δεκαετία του 1920 μέχρι σήμερα, εμπορικές και οικονομικές διαδικασίες, η σημασία της αγοράς για την οικονομική, αλλά και την κοινωνική ζωή της πόλης, δίκτυα πληροφοριών μεταξύ εμπόρων και πελατών, σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ εμπόρων και πελατών, σχέσεις και αντιθέσεις μεταξύ ελλήνων και αλλοδαπών εμπόρων, η ανθρωπογεωγραφία της αγοράς και οι μεταβολές που υπέστη την τελευταία δεκαπενταετία με την είσοδο ξένων εμπόρων (νόμιμων και κυρίως παράνομων), οι περιθωριακές ομάδες της αγοράς (κυρίως ζητιάνοι και τσιγγάνοι που έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τους έλληνες εμπόρους), αντιδράσεις των καταστηματαρχών και των κατοίκων της Ραφήνας που άλλοι θεωρούν τη λαϊκή ως ζωτικό κομμάτι της οικονομικής ζωής της πόλης και άλλοι ως ένα απομεινάρι παλαιότερων εποχών που παρενοχλεί την καθημερινότητα τους, ο ψυχαγωγικός ρόλος της αγοράς και  η επίσκεψη σε αυτήν, μέσα στα πλαίσια διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου.

11.10 Τσεβά Αγγελική, Εικαστικός καλλιτέχνης

Η Μεσογείτικη παράδοση μέσα από το εικαστικό έργο του Χρήστου Ρεμπούσκου.

11.30 Μπαδιεριτάκη-Γουήλ Άννα, Αν. Καθηγήτρια Λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Πιθανές ανατολικές επιδράσεις διακοσμητικών θεμάτων σε γυναικεία παραδοσιακά κοσμήματα της Αττικής.

11.50 Μάργαρη Ζωή, Δρ. Πολιτισμικής ανθρωπολογίας Εθνολόγος, καθηγήτρια εφαρμογών τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής στα ΤΕΙ Ηπείρου

Τελεστικές τέχνες και παράδοση : μνημεία άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς των Καλυβίων Θορικού.

12.10 Αγγελής Τιμόθεος, Θεολόγος

Η εξέλιξη του Παλαιοημερολογίτικου ζητήματος στα Μεσόγεια.

Στην εισήγηση γίνετε επιλογή και αναφορά στα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά την 84χρονη εξέλιξη του Παλαιοημερολογητικού ζητήματος καθώς και στις φυσιογνωμίες που έδρασαν όλα αυτά τα χρόνια στα Μεσόγεια. Ιδίως την πρώτη πεντηκονταετία η περιοχή μας ήταν το κέντρο των εξελίξεων των ομάδων των Γ.Ο.Χ.

Επίσης συμπερασματικά αναφέρονται και πιθανοί λόγοι της ανάπτυξης των Παλαιοημερολογητών στα Μεσόγεια.

Το πνεύμα της εισήγησης δεν είναι να μιλήσει για κανονικότητα ή για σχισματικές καταστάσεις, ούτε να μελετήσει ζητήματα εκκλησιολογικής φύσεως. Σκοπός είναι να επικεντρώσει στα ιστορικά και μόνο γεγονότα.

12.30 Σπύρος Ανδρίκου

Φωτογραφική παρουσίαση υπόγειου υδραγωγείου στα Γλυκά Νερά Αττικής.

10η Συνεδρία

Προεδρείο: Δερμάτης Γεώργιος, Κατσούλη Μαρία

17.00 Τούντα Ελένη, Πολιτική Επιστήμων

Οι επαγγελματικές προτιμήσεις των γυναικών στην περιοχή των Μεσογείων κατά την μετάβαση της αγροτικής οικονομίας στην οικονομία των υπηρεσιών και του εμπορίου.

Η παγκόσμια τάση για ολοένα και αυξανόμενη δημιουργία επιχειρήσεων από γυναίκες παρατηρείται και στη χώρα μας, όπως διαφαίνεται μέσα από τα στατιστικά στοιχεία και τις μελέτες ερευνητών. Το γεγονός αυτό που αποκαλείται επιχειρηματικότητα γυναικών προσφέρει απασχόληση και αποφέρει εισόδημα στις γυναίκες που δημιουργούν επιχείρηση και επιπλέον δημιουργεί θέσεις εργασίας και ανάπτυξη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα αναπτύσσεται ιδιαίτερα στον τριτογενή τομέα της οικονομίας και σε κλάδους όπου παραδοσιακά σχετίζονται με τη γυναικεία εργασία. Η επιστημονική έρευνα αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά των επιχειρηματιών γυναικών, τη μορφή και τα προβλήματα των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων και επικεντρώνει τα συμπεράσματα σε δύο κατηγορικές έννοιες, “push factor” & “pull factors”. Η Ελληνίδα επιχειρηματίας κατά κύριο λόγο βρίσκεται στην ηλικία των 35 – 45 ετών, είναι έγγαμη, απαλλαγμένη από δεσμεύσεις μεγαλώματος παιδιών, μέσης κυρίως εκπαίδευσης και ιδρύει τη μικρή επιχείρηση με σκοπό να βελτιώσει το οικογενειακό της εισόδημα και να βρει διέξοδο από την ανεργία.

Η ερευνητική μου εργασία επιχειρεί να ελέγξει τα παραπάνω χαρακτηριστικά της γυναίκας που «επιχειρεί», σε μια περιοχή που ιστορικά χαρακτηρίστηκε ως αγροτική περιοχή, που τις τελευταίες δεκαετίες μετατρέπεται ραγδαία σε περιοχή υπηρεσιών και εμπορίου, αφού επιλέχτηκε να δεχτεί την πληθυσμιακή εκτόνωση της πρωτεύουσας και την κατασκευή των σύγχρονων μεταφορικών δικτύων της χώρας. Η περιοχή αυτή (πεδίο της έρευνάς μου) αποτελείται από τους 4 ιστορικούς Δήμους των Μεσογείων, Σπάτα, Παιανία, Κρωπία και Μαρκόπουλο, οι οποίοι αντιμετωπίζονται ως χωρική ενότητα με κοινά χαρακτηριστικά στη διοικητική, πολιτισμική και οικονομική τους ιστορία. Διερευνώνται οι παράγοντες που συντελούν στις επαγγελματικές επιλογές των γυναικών και ειδικά αυτών που επιλέγουν να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας με την μορφή της επιχειρηματικότητας. Τα κύρια ερωτήματα της ποιοτικής διερεύνησης επικεντρώνονται: α) στα κριτήρια με βάση τα οποία οι γυναίκες κάνουν την επαγγελματική τους επιλογή, β) στους παράγοντες που επιδρούν στην απόφασή τους να ασκήσουν το επάγγελμα τους, επιλέγοντας τη μορφή της επιχειρηματικότητας, γ) στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εργασιακού τους profile και δ) στη βιωσιμότητα του επιλεγμένου εργασιακού μοντέλου.

17.20 Λάππα-Παππαδάκη Ελευθερία, καθηγήτρια οικονομικών μαθημάτων, Διευθύντρια Α’ Γυμνασίου Λαυρείου

Κέντρο αιτούντων, άσυλο περιοχής Λαυρεωτκής. Ιστορική αναδρομή, σύγχρονη κατάσταση του κέντρου και εκπαίδευση των αιτούντων άσυλο.

Α] ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ.

Η εγκατάσταση των πολιτικών προσφύγων δεν γίνεται χωρίς προβλήματα . Επιτάσσονται κτίρια που ανήκουν στην ΑΚΕΛ, γίνεται η εγκατάσταση αυθαίρετα. Εγκαθίστανται οι πρώτοι πολιτικοί αλλοδαποί πρόσφυγες που προέρχονται από την Αλβανία, Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία.

Επιτάσσονται τα κτίρια του Β’ Δημοτικού σχολείου, των σταύλων και της αποθήκης της ΑΚΕΛ. Στη συνέχεια υπάρχει επίταξη και του κτιρίου του ΠΙΚΠΑ. Το κεφάλαιο της ΑΚΕΛ ανήκε κατά πλειοψηφία στην Εθνική τράπεζα οπότε τα ακίνητα της τράπεζας τροποποιούνται αφού στις 7/5/1947 ημέρα Πέμπτη φθάνουν στο Λαύριο οι πολιτικοί πρόσφυγες. Σε σχέση με την εγκατάστασή τους υπάρχουν αντιπαραθέσεις ανάμεσα στα κρατικά στελέχη που εμπλέκονται σε αυτήν την υπόθεση. Η επίταξη και η επισκευή των κτιρίων προχωρά κανονικά . Η πρώτη ομάδα πολιτικών προσφύγων είναι περίπου 160-200 άτομα .

Εμφανίζεται ασυνεννοησία και αντιπαράθεση ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες όπως ανάμεσα στον δήμαρχο , στον διευθυντή της Χωροφυλακής που διαφωνούν με την επίταξη των κτιρίων και τελικά απευθύνονται στον πρόεδρο του Ερυθρού σταυρού για τη στέγαση και διατροφή των πολιτικών προσφύγων.

Από σημειώματα που υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες πληροφορούμαστε [4/5/1947] για την εγκατάσταση των πολιτικών προσφύγων που είναι Βουλγαρόφωνοι, Σέρβοι και Αλβανοί.

Τα ακίνητα που έχουν επιταχθεί δεν είναι χωρίς προβλήματα [αποχετεύσεις , μαγειρεία, υπόνομοι, κακοσμία λόγω της λειτουργίας τους.

Διαπιστώνεται η υπεροχή του Υπουργείου Δημόσιας τάξης σε σχέση με τα γεγονότα και τη λειτουργία των κτιρίων και εμφανίζεται η επαφή του Υπουργείου με τη τράπεζα και την ΑΚΕΛ που είναι και οι ιδιοκτήτες των ακινήτων .

Οι τοπικές σε σχέση με τη λειτουργία των κτιρίων εκφράζουν την αντίθεσή τους για τη πιθανή ύπαρξη μολυσματικών ασθενειών. Τελικά η εγκατάσταση ολοκληρώθηκε .

Β] ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΑΤΟΜΩΝ –ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ .

Β1 –Εννοιολογικός προσδιορισμός του πρόσφυγα. Συνθήκη Γενεύης- ,Άρθρο 1[Α].

Β2 – Στόχος του πρόσφυγα – Χορήγηση πολιτικού ασύλου [Οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου –άρθρο 14].

Β3 – Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας των αιτούντων άσυλο ατόμων , στο Λαύρειο.

Β4 – Μειονεκτήματα της συγκεκριμένης ομάδας των ατόμων αιτούντων άσυλο στο Λαύρειο.

Β5 –Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κέντρου προσωρινής διαμονής αιτούντων άσυλο αλλοδαπών στο Λαύρειο . [Μοναδικό επίσημο κέντρο – παροχές κέντρου / χρόνος παραμονής / Εθνικότητες /προτεραιότητα φιλοξενίας στο κέντρο/Δυναμικότητα / χρόνος παραμονής /τμήματα κέντρου- οργανόγραμμα υπηρεσιών/ στόχοι της κοινωνικής υπηρεσίας/ Άξονες δράσης της Κ.Υ./ Ομάδες εθελοντών –Δραστηριότητες εθελοντών / Ο ρόλος και το έργο του εθελοντή ως διαπολιτισμικού μεσολαβητή.

Γ] ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΑΤΟΜΩΝ

Γ1 –Εκπαίδευση των μαθητών σχολικό έτος 1999-2000 [Στάση των μαθητών των τάξεων υποδοχής απέναντι στην προοπτική ένταξης

Γ2 –Συγκριτική ανάλυση ανάμεσα στο κέντρο και στη προηγούμενη εκπαίδευση στο κέντρο και στις τάξεις υποδοχής στο Δημοτικό σχολείο .

Γ3 –Αξιολόγηση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στα παιδιά που φιλοξενούνται στο κέντρο αιτούντων άσυλο [έτη 1999-2000 και 2000-2001]-[Συγκριτικά διαγράμματα όσων διαμένουν και όσων παρακολουθούν –Στάσεις των μαθητών απέναντι στο σχολείο].

17.40 Σάκκα-Θηβαίου Μαργαρίτα, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Αρχιτέκτων Βασίλειος Νικολαΐδης και το εκκλησιαστικό του έργο στα Μεσόγεια.

Στα ΑΡΧΕΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ του Μουσείου Μπενάκη εναπόκειται το ιδιαίτερα ενδιαφέρον αρχείο του Βασίλη Νικολαΐδη, δωρεά της κόρης του Μάγδας Νικολαΐδου, που εκτός από τα σχέδια περιλαμβάνει τη βιβλιοθήκη του, φωτογραφίες, αλληλογραφία κ.ά.

Ο Βασίλης Νικολαΐδης γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1919. Τα χρόνια των σπουδών του στο Ε.Μ.Π., με συμμαθητές μεταξύ άλλων τον Δημήτρη Θυμόπουλο και τον Παύλο Μυλωνά, ευτύχησε να έχει καθηγητές τον Αναστάσιο Ορλάνδο, τον Δημήτρη Πικιώνη, τον Τάκη Μάρθα, τον Μιχάλη Τόμπρο. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή 1941.

Άρχισε να εργάζεται στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1940, με μόνα εφόδια τις διδαχές των δασκάλων του, το ταλέντο και την αγάπη για τη δουλειά του. Από το 1942 έως το 1945 εργάστηκε ως έκτακτος Αρχιτέκτων στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Το 1947 εργάστηκε στην Εταιρεία Steers – Grove, στα έργα αποκατάστασης πολεμικών καταστροφών σε λιμάνια της Ελλάδος και την διετία 1948-1949 στην Ελληνική Πολεμική Περίθαλψη Αμερικής, ως προϊστάμενος του Αρχιτεκτονικού Τμήματος. Έκτοτε εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας ιδιωτικά, αλλά και ως συνεργάτης του τεχνικού γραφείου «ΑΡΤΕΧΝΙΚΑ» που ίδρυσε το 1959 με άλλους αρχιτέκτονες. Το πλούσιο έργο του περιλαμβάνει αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η ανακοίνωση εστιάζει στις εκκλησίες που μελέτησε στην περιοχή των Μεσογείων και που σε μεγάλο βαθμό έχουν υλοποιηθεί. Μελέτες του μεταξύ άλλων είναι ο Ιερός Ναός της Αναστάσεως στα Σπάτα, των Αγίων Θεοδώρων στην Ανάβυσσο, του Αγίου Νεκταρίου στο Λαύριο, του Τιμίου Σταυρού στο Σταυρό της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Μαρίνας Κορωπίου, του Αγίου Φανουρίου στον Καρελλά Κορωπίου.

Στόχος της ανακοίνωσης είναι:

1. Η συμβολή στη χαρτογράφηση της νεοελληνικής ναοδομίας στην περιοχή των Μεσογείων, για την οποία το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

2. Η μελέτη και παρουσίαση αδημοσίευτου αρχειακού υλικού και επομένως

3. Η κατανόηση της ανάγκης διαφύλαξης, ταξινόμησης, μελέτης και προβολής των αρχιτεκτονικών τεκμηρίων και αρχείων.

18.00 Αλεξάκης Ελευθέριος, Δρ. Εθνολόγος, Λαογράφος

Μετανάστευση νησιωτών στην Λαυρεωτική. Η περίπτωση των Κείων (1870-2000).

Εξετάζεται η μετανάστευση Κείων (Τζιωτών) στο Λαύρειο μεταξύ των ετών 1870-2000. Ειδικότερα αναλύονται οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες στο νησί Κέα (Τζιά) την περίοδο του τελευταίου τετάρτου του 19^ου αιώνα και κατόπιν καθώς και οι τρόποι εγκατάστασης των μεταναστών στο Λαύρειο (επαγγέλματα, επίπεδο ζωής κλπ.). Επιπλέον γίνεται αναφορά στις οικογενειακές μορφές και τις γαμήλιες στρατηγικές. Η εισήγηση συμπληρώνεται με κατάλογο των επωνύμων των Κείων γεννημένων στην Κέα και πολιτογραφημένων στο Δήμο Λαυρεωτικής. Η μελέτη στηρίζεται σε επιτόπια εθνογραφική έρευνα (συνεντεύξεις) και αρχειακή εργασία στα βιβλία (δημοτολόγια κλπ.) του Δήμου Λαυρεωτικής.

Διάλειμμα

11^η Συνεδρία

Προεδρείο: Φιλίππου-Αγγέλου Πέτρος, Τσοφοπούλου-Γκίνη Ελένη

18.20 Μαρμάνη Μαριλένα, Ιστορικός, Αρχαιολογος, Υποψ. Διδάκτωρ Ε.Μ.Π. και Παναγόπουλος Κωνσταντίνος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Το κτίριο της Ευτέρπης στο Λαύρειο και η προοπτική της αξιποίησης αυτού του ιστορικού δατηρητέου μνημείου του 19^ου αιώνα.

Το συγκεκριμένο κτήριο , το οποίο έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού[1] ως ιστορικό, διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης[2] ήταν για περισσότερο από έναν αιώνα, το κέντρο της μουσικής, του θεάτρου και του χορού της πόλης του Λαυρίου . Θεωρείται ως έργο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, ιστορικής , καλλιτεχνικής και πολιτιστικής αξίας, καθώς διατηρεί μέσα του μνήμες πολιτισμού, μουσικής παράδοσης, θεάτρου και χορού.

Η « Ευτέρπη» βρίσκεται στην εργατική συνοικία του «Παλαιού Κυπριανού» επί της Κεντρικής Λεωφόρου Αθηνών -Λαυρίου, ακριβώς απέναντι από τα «περιβολάκια» ( το πάρκο με τους Φοίνικες).

Όσο αφορά τη χρονολογία κατασκευής, του κτηρίου, οι απόψεις διίστανται και έτσι αντλούμε πληροφορίες από τα καταστατικά των φιλαρμονικών , από λιγοστά έγγραφα, δημοσιεύματα στον αθηναϊκό τύπο, φωτογραφίες και από διηγήσεις παλαιών Λαυριωτών.

Σύμφωνα με το Γ. Δερμάτη[3], το κτήριο, που κυρίως στέγαζε τη Φιλαρμονική της Γαλλικής Εταιρείας , η οποία ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1893, είναι κατασκευασμένο οπωσδήποτε πριν από το 1889, όπως προκύπτει από σχέδιο πάνω στο οποίο εμφαίνεται η κάτοψή του,.

Το κτήριο αυτό, το οποίο ήταν ένα από τα δύο κέντρα της μουσικής ζωής της πόλεως του Λαυρίου, τον περασμένο αιώνα,[4] αποτελεί μέρος ενός αρχιτεκτονικού συνόλου που απαρτίζεται από την εργατική συνοικία του Κυπριανού, το Φοινικόδασος και το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (πρώην Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου) του Ε. Μ. Πολυτεχνείου.

Σε ευρύτερη διάσταση είναι το αντιπροσωπευτικό δείγμα του νεοκλασικού Λαυρίου.

Το ιστορικό διατηρητέο κτήριο της «Ευτέρπης» αποτελείται από τρεις όγκους, το χώρο υποδοχής, την πλατεία των θεατών με τη σκηνή και έναν τρίτο όγκο για τον οποίο δε βρέθηκαν περαιτέρω στοιχεία πέραν του ότι στεγάζονταν τα μηχανήματα προβολής κινηματογράφου.[5]

Είναι ισόγειο κτήριο, επιφανείας περίπου 340 τ. μ, ενώ ο εσωτερικός χώρος διαιρείται σε τρία μέρη , τον χώρο υποδοχής, την πλατεία των θεατών και τη σκηνή.

Ως γνωστόν οι εταιρείες που δραστηριοποιήθηκαν στην περιοχή του Λαυρίου, οργάνωναν ακόμη και την πολιτιστική ζωή της πόλης, με πρωτοβουλία των ίδιων , αλλά και των υπαλλήλων τους που ήταν κυρίως ξένοι πρόσφυγες, Ισπανοί, Ιταλοί και Γάλλοι[6]. Έτσι ιδρύονται «ο Σύλλογος Φιλομούσων», 1894, από την Ελληνική Εταιρεία και η «Ευτέρπη» ,1893 από τη Γαλλική με αντίστοιχες φιλαρμονικές.

Η «Ευτέρπη» δημιουργήθηκε « πρωτοβουλία των ανωτέρων υπαλλήλων της Γαλλικής Εταιρείας και ελευθερίω συμβολή των κατοίκων της πόλεως ήτις υπό την μαρασμώδην ζωήν της ενταύθα κοινωνίας αρκετές προόδους μέχρι σήμερα επιδείξατο. [7]

Η Φιλαρμονική «Ευτέρπη» μετά από μια συνεχή καλλιτεχνική παρουσία εβδομήντα (70) ετών περίπου, διέκοψε κάθε δραστηριότητα το 1960. Μετά το κλείσιμο της Γαλλικής Εταιρείας, το 1977, το κτήριο με το όνομα «Ευτέρπη», μεταβιβάστηκε (πουλήθηκε) σε ιδιώτη και δυστυχώς χρησιμοποιείται έκτοτε ως αποθήκη τροφίμων.

Το κτήριο «Ευτέρπη» που αποτέλεσε, κατά τον περασμένο αιώνα , ένα από τα δύο κέντρα της μουσικής ζωής της πόλης του Λαυρίου και το οποίο έχει κλείσει μέσα του μνήμες πολιτισμού, μουσικής παράδοσης, θεάτρου και χορού, παλεύει ακόμη με το «χρόνο» και τους ανθρώπους[8].

Σήμερα το κτήριο και ο περιβάλλον αυτού χώρος παραπαίουν στη λησμονιά της εγκατάλειψης, αφού το μεν κτήριο έχει γίνει αποθήκη παντοπωλείου (!!!),ενώ ο περιβάλλον χώρος του είναι απολύτως αναξιοποίητος.

Έτσι μετά από όλη αυτή την ιστορική προσφορά, το κτήριο της «Ευτέρπης» ευρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση με άμεσο κίνδυνο καταστροφής του εσωτερικού διακόσμου του και όχι μόνο.

Για το λόγο αυτό και προκειμένου να διασωθεί το συγκεκριμένο κτήριο, ακολουθούν μια σειρά από ενέργειες και αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λαυρεωτικής που έχουν ως σκοπό την απαλλοτρίωση του κτηρίου για λόγους κοινής ωφέλειας .Η κήρυξη της απαλλοτρίωσης κρίνεται απολύτως αναγκαία για λόγους δημόσιας ωφέλειας και ειδικότερα για τη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος με τη συντήρηση και διαφύλαξη του νεοκλασικού αυτού ιστορικού και διατηρητέου κτιρίου και για να χρησιμοποιηθεί από τον Δήμο ως χώρος πολιτισμού. Η τελευταία απόφαση που πάρθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λαυρεωτικής σε συνέχεια μιας σειράς προηγούμενων αποφάσεων είναι η 155/07 που θέτει ως στόχο την απαλλοτρίωση του κτηρίου έτσι ώστε σύντομα να υπάρξει αποκατάστασή του με σκοπό να ξαναγίνει πόλος έλξης της πολιτιστικής ζωής της πόλης.

Η αποκατάσταση και επαναλειτουργία του ως χώρος εκδηλώσεων αλλά και χώρος για τη στέγαση της Φιλαρμονικής του Δήμου, είναι η λύση που θα συνδυάζει το σεβασμό προς την αρχική λειτουργία του με τις σύγχρονες πολιτιστικές ανάγκες . Τέλος θα μπορεί να στεγάζει όλες τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του γειτονικού σχολείου και σε συνδυασμό με τον κατάλληλα διαμορφωμένο περιβάλλοντα χώρο του να ικανοποιεί όποιες άλλες ανάγκες υπάρξουν σχετικές με την αναψυχή και τον πολιτισμό.

18.40 Βλάδος Αναστάσιος, Οκονομολόγος Σύμβουλος Επιχειρήσεων

Το κτίριο των Στάβλων (έτος κατασκευής 1867) της εταιρείας ILLARION ROYX et CIE, στη σημερινή πλατεία Ηρώων του Λαυρείου.

Μετά από μία προσπάθεια που διαρκεί σχεδόν πέντε χρόνια, στην οποία ασχολήθηκα προσωπικά και η οποία στηρίχθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΜΕΛ, αλλά και από την πλειοψηφία των φορέων του Λαυρίου και από τον ίδιο τον Νομάρχη Αν. Aττικής, φαίνεται πως τελικά αυτό το εναπομείναν τμήμα του κτιρίου των στάβλων (όπου σήμερα στεγάζονται οι υπηρεσίες της Πυροσβεστικής), γλυτώνει από την κατεδάφιση και ότι θα μπορεί, αν υπάρχει η πολιτική βούληση, να γίνει ένα ακόμη ζωντανό στοιχείο που θα αντανακλά την βιομηχανική ιστορία των νεωτέρων μνημείων Λαυρείου που είναι μέρος της βιομηχανικής ιστορίας της νεώτερης Ελλάδος^. Μολονότι οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες δεν το κήρυξαν μνημείο – ούτε διατηρητέο.

Σ’ αυτά τα χρόνια στην προσπάθεια να υποστηρίξουμε την άποψη γιατί πρέπει να σωθεί μου δόθηκε η ευκαιρία να αντιληφθώ τον ευρύτερο ρόλο αυτού του κτιρίου στην ιστορία των ανθρώπων που εργάσθηκαν έζησαν ή φιλοξενήθηκαν σ’ αυτό, αλλά και την κρίσιμη συμμετοχή των μουλαριών (ημιόνων), εκείνα τα χρόνια – που δυστυχώς δεν υπάρχουν πια στο νόμό Ανατ. Αττικής – στην επιτυχία της βιομηχανικής επανάστασης που σενετελέσθη στο Λαύριο.

Σ’ αυτήν την ανακοίνωση μου, το υλικό που έχω, αλλά και με τον εμπλουτισμό του που συνεχίζεται, θα δοθεί στον ακροατή και στην συνέχεια στον μελετητή μία ουσιαστική οπτικοακουστική ευκαιρία να αντιληφθεί, πέρα των άλλων, πόσο δύσκολο είναι να μπορείς να υλοποιείς αυτό το έργο που επί 22 χρόνια κάνει η ΕΜΕΛ – για την διάσωση και ανάδειξη της βιομηχανικής ιστορίας της Λαυρεωτικής – απέναντι στις κρατικές υπηρεσίες όταν θέλουν να εξυπηρετούν ακόμη κα το ίδιο το κράτος που νομοθετεί για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Από την πρώτη επιστολή της ΕΜΕΛ αρ. πρωτ. 155/06.06.03 προς τον τότε αρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος μέχρι την τελευταία (εύχομαι) παρέμβαση στην ΕΠΑΕ του Πολεοδομικού Γραφείου Μαρκοπούλου με την αρ. πρωτ. 301 04/09/07 επιστολή μας και τη ληφθείσα απόφασή τους μη κατεδάφισης, ξετυλίγεται μία πικρή ιστορία αλλά συγχρόνως ιστορία γνώσης που πιστεύω ότι θα είναι ενδιαφέρουσα για όλους, αυτούς τουλάχιστον που αγωνίζονται εθελοντικά για την προστασία και ανάδειξη του πολιτισμού της Ανατολικής Αττικής.

Σημείωση: Την ανακοίνωσή μου θα την αφιερώσω στην μνήμη εκείνων των Λαυριωτών χωριατόπαιδων που είχαν μάθει να φροντίζουν, εκπαιδεύουν και να συνεργάζονται, “μέσα στο ανήλιαγο σκοτάδι της μπούκας των μεταλλείων”⁽¹⁾, μ’ αυτά τα ζωντανά – εργαλεία μεταφοράς – “τα μουλάρια με τα αγαθά μεγάλα μάτια που δεν βρίσκονται πια στις πλαγιάδες”⁽¹⁾ της Ανατ. Αττικής.

⁽¹⁾ Από το βιβλίο “Οι ξεριζωμένοι” του Βασ. Δασκαλάκη.

19.00 Κόλλιας Σεραφείμ, Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π. και Γιάγκου Μαρία, Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Κορωπίου. Ιστορική και αρχιτεκτονική αναδρομή.

Ομιλία σχετική με τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Κορωπίου αποτελούμενη από 2 μέρη :

· Περιγραφή ιστορικών γεγονότων, διασωσμένων από προφορικές παραδόσεις, εκ των οποίων διαμορφώνεται ο ναός και εκπονημένες μελέτες σχετικές με αυτόν

· Μια αρχιτεκτονική ματιά στην επτακοσίων ετών διαδρομή του ναού, άλλοτε βασιζόμενη στα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, μάρτυρες της εκάστοτε εποχής, πολλά δε εξ αυτών προσφάτως αποκαλυφθέντα και άλλοτε βασιζόμενη σε σχετικές εργασίες διαφόρων μελετητών. Δεν θα ήταν δυνατόν να αποφευχθούν και οι προσωπικές υποθέσεις, μιας και η συνεχόμενη αλληλοεπικάλυψη των αρχιτεκτονικών γνωρισμάτων αποτελεί αξεπέραστο εμπόδιο για μια ακριβή χρονολογικά τοποθέτηση των επεμβάσεων.

19.20 Αλεξίου Ελένη, φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής και Τσολάκης Π., Επίκ. Καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ

Ο «Πύργος» του Γιωργ’ Αλέξη στην Παιανία.

Μέχρι τα μέσα του 19^ου αιώνα η μεσογείτικη κατοικία ήταν ένα ταπεινό ισόγειο, συνήθως μονόχωρο ή δίχωρο κτίσμα, άμεσα συνδεδεμένο με τις αγροτικές ασχολίες των κατοίκων, την παράδοση και το περιβάλλον. Υπήρχαν όμως ορισμένα πιο ευρύχωρα «αρχοντόσπιτα». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ονομαζόμενος πύργος του Γιωργ’ Αλέξη (Γεωργίου Αλεξίου) στην Παιανία, που αποτελεί το αντικείμενο της ανακοίνωσής μας. Χτίστηκε το 1895 και μέχρι σήμερα διατηρείται και μάλιστα σε καλή κατάσταση. Ο Γεώργιος Αλεξίου διετέλεσε πρώτος κοινοτάρχης Παιανίας το 1914 και οι δραστηριότητές του ήταν αγροτικές και επιχειρηματικές, περιελάμβαναν την παραγωγή και πώληση κρασιού.

Το σπίτι αυτό αποτελείται από δύο συνεχόμενα τμήματα: ένα στενόμακρο και ένα τετράγωνο διώροφο με ανώι και κατώι, που χαρακτηρίζεται ως «πύργος». Το ισόγειο τμήμα έχει δίρριχτη στέγη με βυζαντινά κεραμίδια, ενώ το διώροφο τετράρριχτη. Το σπίτι είναι στραμμένο προς την ανατολή, όπου βρίσκεται και η αυλή. Το ισόγειο τμήμα περιλαμβάνει τρεις χώρους στη σειρά. Στην άκρη είναι ο στάβλος για τα ζώα με μεγάλη πόρτα από την αυλή. Ο μεσαίος χώρος αποτελεί κουζίνα και διέθετε τζάκι και αμπάρι για το αλεύρι. Ο χώρος αυτός επικοινωνεί με εσωτερική πόρτα με τον διπλανό του, που αποτελεί το χειμωνιάτικο δωμάτιο και διαθέτει επίσης τζάκι. Οι δύο αυτοί χώροι διαθέτουν από μία εξωτερική πόρτα και παράθυρο με συμπαγή σκούρα παραθυρόφυλλα προς την αυλή. Στην ανατολική όψη διαμορφώνονται ανοίγματα και εξωτερικές πόρτες που εξασφαλίζουν στο φυσικό φωτισμό και αερισμό του κτιρίου και την πρόσβαση προς τον υπαίθριο χώρο (αυλή).

Το χειμωνιάτικο δωμάτιο επικοινωνεί με το κατώι του πύργου, που βρίσκεται λίγο χαμηλότερα από το έδαφος και χρησίμευε ως κελάρι τροφίμων και κρασοβάρελων. Στο ανώι του πύργου υπάρχει ο «καλός οντάς», το επίσημο δωμάτιο για τις γιορτές και τα γλέντια όπου διέμενε συνήθως παντρεμένο ζευγάρι του σπιτιού. Η είσοδος στον οντά γίνεται μέσω ενός ευρύχωρου σκεπαστού εξώστη (χαγιάτι) που βλέπει προς την αυλή. Στον εξώστη μας οδηγεί μια μικρή εξωτερική πέτρινη σκάλα. Χαρακτηριστικό είναι το κυκλικό τόξο που στηρίζει το χαγιάτι και σχηματίζει την είσοδο για το κατώι. Η αυλή και τα κτίσματα περιβάλλονται από πετρόχτιστο ψηλό τοίχο με αυλόπορτα.

19.40 Παπαγιαννάκος Νίκος, Αρχιτέκτονας και Ελπίδα Χαίρη, Αρχιτέκτων Δρ. Αρχαιολογίας

Τα Ιωνικά κιονόκρανα που φυλάσσονται στο Μουσείο Βραυρώνας.

Ανάμεσα στα οκτώ εντοπισμένα ιωνικά κιονόκρανα που φυλάσσονται στο Μουσείο Βραυρώνος, τέσσερα έχουν βεβαιωμένη προέλευση από το Κορωπί, ένα από την Παιανία, ένα από τη Λούτσα, ένα από το Πόρτο-Ράφτη και ένα άγνωστης προέλευσης. Τα πρώτα τέσσερα εμφανίζουν διαστασιολογικές ομοιότητες, όχι όμως και τυπολογικές. Ο προβληματισμός έγκειται πλέον στον περαιτέρω προσδιορισμό της προέλευσής τους ως προς τον τόπο αλλά και το χρόνο παραγωγής τους.

Οι συγκρίσεις με παράλληλα κιονόκρανα άλλων περιοχών οδηγούν στην υπόθεση παραγωγής και διακίνησης γλυπτικού υλικού διαφόρων προελεύσεων και στην προσπάθεια ομαδοποίησης, χρονολόγησης και -κατά περίπτωση- ταύτισής τους.

20.00 Συμπεράσματα

Βεκρής Ελευθέριος και Παπαγιαννάκος Νίκος

20.15 Δεξίωση

Οινοπαραγωγοί της Παιανίας θα προσφέρουν κρασί της παραγωγής τους.